İşte James Tobin hakkında kapsamlı bir Wikipedia makalesi tarzında markdown formatında bilgi:
# James Tobin
**James Tobin** (5 Mart 1918 - 13 Mart 2002), Amerikalı iktisatçı. [Keynesyen iktisat](https://www.nedemek.page/kavramlar/keynesyen%20iktisat) düşüncesinin önde gelen savunucularından biri ve 1981'de [Nobel Ekonomi Ödülü](https://www.nedemek.page/kavramlar/nobel%20ekonomi%20ödülü) sahibi olmuştur. Tobin, finansal piyasalar, yatırım harcamaları, para politikası ve makroekonomi üzerine yaptığı çalışmalarla tanınır. Ayrıca "Tobin vergisi" olarak bilinen uluslararası para transferleri üzerindeki vergi önerisiyle de bilinir.
## Hayatı ve Eğitimi
James Tobin, 5 Mart 1918'de [Champaign, Illinois](https://en.wikipedia.org/wiki/Champaign,_Illinois)'de doğdu. [Harvard Üniversitesi](https://www.nedemek.page/kavramlar/harvard%20üniversitesi)'nde lisans ve yüksek lisans eğitimini tamamladı. [Harvard Üniversitesi](https://www.nedemek.page/kavramlar/harvard%20üniversitesi)'nden 1940 yılında *summa cum laude* derecesiyle mezun oldu. Doktora derecesini de 1947 yılında yine [Harvard Üniversitesi](https://www.nedemek.page/kavramlar/harvard%20üniversitesi)'nden aldı.
II. Dünya Savaşı sırasında [ABD Donanması](https://en.wikipedia.org/wiki/United_States_Navy)'nda görev yaptı.
## Kariyeri
* 1950-2002: [Yale Üniversitesi](https://www.nedemek.page/kavramlar/yale%20üniversitesi)'nde öğretim üyesi olarak görev yaptı.
* 1955-1998: [Yale Üniversitesi](https://www.nedemek.page/kavramlar/yale%20üniversitesi)'nde Sterling Profesörü ünvanını aldı.
* 1961-1962: [John F. Kennedy](https://www.nedemek.page/kavramlar/john%20f.%20kennedy) yönetiminde [Ekonomik Danışmanlar Konseyi](https://en.wikipedia.org/wiki/Council_of_Economic_Advisers) üyesi olarak görev yaptı.
* 1971-1980: [Cowles Foundation for Research in Economics](https://en.wikipedia.org/wiki/Cowles_Foundation_for_Research_in_Economics) Direktörü olarak görev yaptı.
## Katkıları ve Teorileri
Tobin'in iktisat bilimine önemli katkıları olmuştur. Başlıca katkıları şunlardır:
* **q Teorisi:** Şirketlerin yatırım kararlarını inceler. Bu teoriye göre, bir şirketin piyasa değerinin varlıklarının yerine koyma maliyetine oranı (q oranı) yüksekse, şirket yatırım yapmaya daha istekli olacaktır. Yani q > 1 ise şirket yatırım yapar.
* **Portföy Seçimi Teorisi:** Bireylerin risk ve getiri tercihlerine göre nasıl portföy oluşturduklarını açıklar. Tobin, [Harry Markowitz](https://en.wikipedia.org/wiki/Harry_Markowitz)'in çalışmalarını genişleterek, riskten kaçınan yatırımcıların riskli varlıklara ne kadar yatırım yapacaklarını belirleyen bir model geliştirmiştir.
* **Tobin Vergisi:** Kısa vadeli spekülatif sermaye hareketlerini caydırmak amacıyla uluslararası döviz işlemlerine konulması önerilen düşük oranlı bir vergidir. Tobin bu vergiyi, ulusal hükümetlerin para politikalarını bağımsız olarak uygulamalarına yardımcı olmak ve finansal istikrarı sağlamak amacıyla önermiştir. [Küreselleşme](https://www.nedemek.page/kavramlar/küreselleşme) karşıtları ve bazı iktisatçılar tarafından desteklenmektedir.
* **Para Politikası:** Tobin, para politikasının ekonomi üzerindeki etkileri üzerine önemli çalışmalar yapmıştır. [Keynesyen](https://www.nedemek.page/kavramlar/keynesyen%20iktisat) bir yaklaşımla, para politikasının faiz oranları ve kredi piyasaları aracılığıyla reel ekonomi üzerinde etkili olduğunu savunmuştur.
* **Makroekonomik Modeller:** Tobin, makroekonomik modellerin geliştirilmesine önemli katkılarda bulunmuştur. [IS-LM modeli](https://en.wikipedia.org/wiki/IS%E2%80%93LM_model)'nin daha karmaşık ve gerçekçi versiyonlarını oluşturarak, para ve maliye politikalarının etkilerini analiz etmeye çalışmıştır.
## Nobel Ekonomi Ödülü
James Tobin, 1981 yılında "finansal piyasalar ve bunların harcama kararları üzerindeki analizi" nedeniyle [Nobel Ekonomi Ödülü](https://www.nedemek.page/kavramlar/nobel%20ekonomi%20ödülü)'ne layık görülmüştür. Ödül, Tobin'in yatırım, para politikası ve finansal piyasalar arasındaki ilişkileri anlamamıza yaptığı katkıları onurlandırmıştır.
## Eleştiriler
Tobin'in çalışmaları da bazı eleştirilere maruz kalmıştır. Örneğin, q teorisi pratikte uygulanmasının zor olduğu ve şirketlerin yatırım kararlarını tam olarak açıklamadığı yönünde eleştiriler almıştır. [Tobin vergisi](https://www.nedemek.page/kavramlar/tobin%20vergisi) ise, uygulanmasının karmaşık olduğu, sermaye hareketlerini engelleme potansiyeli taşıdığı ve vergi kaçakçılığına yol açabileceği gibi nedenlerle eleştirilmiştir.
## Mirası
James Tobin, 20. yüzyılın en önemli iktisatçılarından biri olarak kabul edilir. [Keynesyen iktisat](https://www.nedemek.page/kavramlar/keynesyen%20iktisat) düşüncesine olan bağlılığı, finansal piyasalar ve makroekonomi üzerine yaptığı çalışmalar, onu etkili bir düşünür ve politika danışmanı yapmıştır. Öğrencileri ve meslektaşları aracılığıyla iktisat bilimine olan etkisi günümüzde de devam etmektedir. [Tobin vergisi](https://www.nedemek.page/kavramlar/tobin%20vergisi) önerisi, küreselleşmenin etkileri üzerine süregelen tartışmalarda hala güncelliğini korumaktadır.
## Başlıca Yayınları
* *National Economic Policy* (1966)
* *Essays in Economics, Volume 1: Macroeconomics* (1971)
* *Essays in Economics, Volume 2: Consumption and Econometrics* (1975)
* *Asset Accumulation and Economic Activity* (1980)
* *Policies for Prosperity: Essays in a Keynesian Mode* (1987)
## Ölümü
James Tobin, 13 Mart 2002 tarihinde [New Haven, Connecticut](https://en.wikipedia.org/wiki/New_Haven,_Connecticut)'da hayata veda etti.
## Ayrıca Bakınız
* [Makroekonomi](https://www.nedemek.page/kavramlar/makroekonomi)
* [Para Politikası](https://www.nedemek.page/kavramlar/para%20politikası)
* [Maliye Politikası](https://www.nedemek.page/kavramlar/maliye%20politikası)
* [Keynesyen İktisat](https://www.nedemek.page/kavramlar/keynesyen%20iktisat)
* [Nobel Ekonomi Ödülü Sahipleri Listesi](https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_Nobel_Memorial_Prize_laureates_in_Economics)